Omgaan met stress

Inleiding 

Bovenstaande quote zegt het al: iedereen ervaart in zijn leven wel eens stress. Er zijn al heel wat boeken geschreven rond stress. Maar wat is eigenlijk de essentie van stress? Stress ontstaat doordat er geen evenwicht is tussen wat jij aankan en wat er van jou gevraagd wordt. 

Stress is dan ook voor iedere persoon verschillend, wat de ene als stressvol beschouwt kan voor de andere peanuts zijn. Ook de manier waarop stress tot uiting komt, is voor iedereen anders.  

Heel wat mensen gaan ervan uit dat stress in se een ongezonde reactie is van het lichaam. Dit klopt echter niet. Soms is het net goed om (kort) stress te ervaren: het zorgt ervoor dat je snel kan reageren. Vaak merken we dat net die piekmomenten van stress van levensbelang kunnen zijn bij bijvoorbeeld het vermijden van een auto-ongeluk, het adequaat reageren in een noodsituatie… In feite zorgen deze piekmomenten ervoor dat je concentratie stijgt en dat je efficiënter wordt. Ook bij het halen van een deadline kan stress dus handig zijn   Wanneer je stresspeil echter langdurig hoog blijft, dan komen de problemen om de hoek kijken. Je stressreactie wordt eigenlijk uitgelokt door je reptielenbrein (dat altijd alert is voor gevaar) en als deze alertheid ook aanhoudt terwijl het niet nodig is, bestaat de kans dat je klachten gaat ontwikkelen, denk maar aan niet kunnen slapen, teveel eten, onwelbevinden, … 

Je was er misschien zelf al achter: alle stress vermijden is geen haalbare kaart. Het doel is leren omgaan met stress zodat je zelf de stress de baas blijft en dat de stress niet de overhand neemt op je functioneren. 

Oorzaken van stress 

Zoals reeds gezegd is het ervaren van stress iets strikt individueel. Het is dan ook belangrijk om te weten waar jouw stress vandaan komt. Wellicht zijn daar verschillende redenen voor. Oorzaken van stress noemen we stressoren. In grote lijnen zijn er twee groepen stressoren: externe factoren en interne factoren. 

Onder externe stressoren zijn alle oorzaken die buiten jezelf liggen bv een sterfgeval in je nabije omgeving, een veeleisende baan, een ziek kind, verlies van je portefeuille met al je papieren …  Het gebeurt soms dat je een opstapeling hebt van verschillende situaties wat ervoor zorgt dat je balans wegvalt en je dus onder hoge stress komt te staan. 

Naast de externe stressoren zijn er ook interne factoren. We denken hierbij aan je karakter (persoonlijkheid) en je erfelijke aanleg. Misschien ben je wel iemand die alles dadelijk zwart ziet, of ben je perfectionistisch waardoor je niet zo goed kan relativeren, misschien twijfel je aan alles of misschien ben je net het omgekeerde. 

Het is dan ook goed om eens goed na te denken over welke stressoren je welbevinden en leven bepalen. Soms kan je aan de omstandigheden niets doen, maar hoe je ermee omgaat kan je wel voor een (groot) deel beïnvloeden. 

Hoe omgaan met stress 

 We gaven het al aan, een toverstokje om je stress te doen verdwijnen is er niet. Toch zijn er een aantal dingen die je zeker kan doen.  

In de eerste plaats kan je nadenken of je iets kan veranderen aan de externe factoren die je stress bezorgen.  

Je kan aanpassingen doen aan je leefomgeving door bv de meldingen op je smartphone uit te schakelen, door je huis opgeruimd te houden, door bv ramen dicht te doen als er teveel lawaai is buiten... Ook je sociale omgeving kan je voor een deel beïnvloeden door bv mensen die je leegzuigen (en zo stress bezorgen) te vermijden, door iets leuk te doen met vrienden, door je gevoelens te delen met een dierbare… Ook je werkomgeving kan voor een deel beïnvloeden door bv werktijden aan te passen, minder werk aan te nemen, eventueel te veranderen van werkomgeving… 

Als je de externe stressoren niet kan veranderen is het belangrijk om met jezelf aan de slag te gaan. Hiervoor zijn diverse invalshoeken van belang.  

• Je kan je vaardigheden en gewoonten aanscherpen of nieuwe vaardigheden leren: denk bv aan leren grenzen stellen, prioriteiten stellen, voor jezelf opkomen… 
• Mensen gaan ervan uit dat onze gevoelens onze gedachten sturen, maar dit gaat niet op. Het is belangrijk om zelf grip te krijgen op je cognitie. Denk hierbij aan positief denken (hou bv een dankbaarheidsdagboek bij), vanuit diverse perspectieven naar een situatie kijken (hoe zou bv je beste vriendin reageren, welke raad zou je van je oma krijgen), jezelf projecteren in de toekomst: wat betekent dit voor mij nu binnen 5 jaar… 
• Ontspanning nemen helpt ook om je stressniveau te verlagen: bouw regelmatig pauzes in op een dag, zorg voor lange rustmomenten gedurende de week,  leer mediteren, yoga en tai chi zijn ook aanraders, ga op vakantie… 
• Op momenten van hevige stress kan je misschien dingen aanpassen: leid jezelf af door bv iets leuk te gaan ondernemen, een boek te lezen…  Denk maar aan een kind dat een woedeaanval krijgt (= een uiting van stress) en waarbij deze aanval afgewend wordt door bv samen een tekening te gaan maken. 
• Onze levensstijl heeft ook een belangrijke invloed op ons stressniveau. Onze stress wordt als het ware aangestuurd door onze hersenen. Onderzoek toont aan dat een gezond voedingspatroon, voldoende beweging en voldoende slaap een positieve werking heeft op onze hersenen en daardoor ook op ons stressniveau. 

Er zijn dus heel wat mogelijkheden om aan de slag te gaan met je stressoren, maar soms ligt het echt buiten je macht om er iets aan te veranderen bv je hebt een degeneratieve chronische ziekte, je partner wil scheiden ook al wil jij je relatie nog een kans geven, … In dat geval zal je de situatie moeten aanvaarden: niet altijd gemakkelijk, verre van zelfs…  Maar als je erin slaagt om de situatie (gedeeltelijk) te aanvaarden,  kan het je wel rust brengen. Je wint alvast de energie die verloren gaat door te vechten tegen situaties waar jezelf niets aan kan veranderen. We wensen je alvast toe wat Reinhold Niebuhr zo mooi verwoordde: “Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.”